Wat Esther de Heer (*1974) zag en hoorde op een Open Dag was precies waar zij op zoek naar was. Terug naar het ambachtelijke. Met name de oude technieken spraken haar enorm aan, dat miste zij bij workshops, die ze zelf nog wel eens volgde. ,,Dit is wat ik wil. Terug naar de basis en techniek. Ik wil echt de diepte in.’’
Haar enthousiasme voor de opleiding Oude Meesters steekt ze niet onder stoelen of banken. De schildertechnieken, het ambacht, de geschiedenis van de Kunsten en de verscheidenheid aan penselen maakt dat deze specifieke opleiding goed aansluit bij haar eigen ontwikkeling en ambitie. Maar zeker ook de kennis en ervaring van de docenten en de inbreng van haar medecursisten bieden een voedingsbodem voor verdere zelfontplooiing. De uitdaging, maar vooral het engelengeduld om je geruime tijd je te verdiepen in een bepaalde techniek of materiaal is wat haar drijft. Het gebruik van ei-tempera met Renaissance beelden is hier een mooi voorbeeld van. Alle eieren zijn inmiddels uitgeprobeerd, van het scharrelei van de bruin gevederde Barnevelder tot aan de biologische eieren van de lokale uitloopkip om uit te komen bij het 12 in doos scharrelei van de Lidl. Met zorg wordt het ei gebroken, het wit van het geel gescheiden, en ook de opvang van het beoogde residu keurig in het gebruikspotje dat even later – gemend met de juiste pigmenten – de substantie oplevert die aan het werkje wordt toevertrouwd. Laag op laag op laag en dan nogmaals laag op laag op laag. Eindeloos. Waar menigeen het einde steeds verder verwijderd ziet raken om nog maar over de moed te zwijgen, werkt Esther gestaag door. ,,Kijken is de kunst en weten dat ijver je het welverdiende resultaat oplevert.”
Echter, haar passie ligt bij portretten. Het vangen van een persoon, een karakter staat of valt met het vangen van het relevantste detail. Het mag van haar grofmazig en temperamentvol zoals van Rembrandts hand of met mathematische precisie en haarscherp zoals van zijn tijdgenoot Lievens. ,,Ik ben van huis uit een echte portrettekenaar en -schilder, dat doe ik al vanaf mijn 16e jaar. Meestal in opdracht. Het begon echt met potloodtekeningen en een beetje houtskool”. Haar vader prentte haar al op jonge leeftijd in dat het portretteren het ultieme hoogst haalbare doel moet zijn maar niet zonder slag of stoot bereikt zal worden. Vader schilderde vroeger voor de kost als huisschilder maar doceert reeds jaren in zijn eigen atelier aan huis. Graag helpt hij zijn cursisten op weg en zal het niet laten om zijn ervaring te delen van hoe vroeger verf werd gemaakt, hoe je bladgoud verwerkt en hoe je hout- of marmerimitaties het best kunt aanpakken. Esther heeft het dus niet van een vreemde. Een mooi moment in deze coronatijd was de door BM georganiseerde schilderweek in Italië. Daar is zij erg enthousiast over, alles was super verzorgd. ,,Je mocht Ada (de gastvrouw) niet helpen. Alleen als het voor ons therapeutisch noodzakelijk was.” Ruim drie dagen heeft ze huidtinten geschilderd met een mooie fijnschilder penseelvoering. ,,Vakjes schilderen is een goede basistraining.” Daarna heeft ze het Puttertje van Fabritius geschilderd. ,,En dan wil ik ook direct alles van het schilderij weten, achtergrond, betekenis en van de schilder zelf”. Op de laatste dag schilderde ze nog een portret van een zeeman in een losse penseelvoering. ,,Helemaal mijn ding.”
Esther in Italië, detail van Het Puttertje in olieverf, zeeman in olieverf.
Goed leren kijken is ook wat Esther haar eigen cursisten meegeeft. In haar eigen Heerenhuys Atelier in Groenlo geeft ze sinds een aantal jaren twee avonden per week teken- en schilderles aan en in kleine groepjes. De onderwerpen zijn uiteenlopend van portret, model tot stillevens en alles wat de cursist zelf leuk vindt. Allerlei materialen komen hierbij aan de orde, van grafiet/kleurpotlood, softpastel, oliepastel, houtskool, ecoline, acryl, olieverf enz. Trots is ze dan ook op de resultaten van haar leerlingen. Leren door te doen en ook de gezelligheid wordt net als bij BM niet geschuwd. Esther ,,Ik houd erg veel van surrealistische schilders zoals Salvador Dali. Of van de kunstenaar Marcin Owczarek, hij maakt prachtige werken. En de Spaanse schilderes Lita Cabellut die in Nederland woont”.
Qua opleiding volgde Esther achtereenvolgens het CIBAP in Zwolle, aansluitend de Nima A en B cursussen in Arnhem, en studeerde cum laude af in de Economische Psychologie (Universiteit Tilburg). Ze verbleef een half jaar aan de University of Denver (Colorado, USA) en deed onder andere onderzoek naar De Gulden Snede in reclame uitingen. Deze ,verhouding’ indicatief voor de mechanisering van het gevoel voor schoonheid vind je ook in de Kunsten terug. Gedurende haar carrière wisselde ze telkens tussen analytische en creatieve banen. Inmiddels runt ze ruim 10 jaar haar eigen onderneming Heerenhuys Grafische Vormgeving. ,,Alles komt hier mooi bij elkaar: de Psychologie helpt bij het ontrafelen van waar mijn klant naar toe wil en vanuit mijn ontwerpinstinct vertalen we dit samen door naar mooie oplossingen”.
Nu lijkt het misschien dat Esther werkt aan een doelgericht plan. Niets is minder waar. ,,Het is me min of meer overkomen.” Als ik met de wetenschap van nu mijn opleidingen over mocht doen dan werd het kunstgeschiedenis gevolgd door de restauratie-opleiding aan de UvA. Hoe leuk is het dan dat haar dochter Puk (17 jaar) nu het CIBAP volgt, specialisatie schilderen. En daarnaast het Excellentie traject Restauratie schilderen. ,,Inmiddels volgen Puk en ik diverse workshops. Van ,hoe maak ik verf’ bij Verfmolen de Kat tot aan onze wekelijkse cursus airbrushen. De airbrush cursus is een totaal andere setting dan bij BM. Daar staat Arrow Classic Rock op de achtergrond. Maar ook die wereld past bij mij. Mijn medecursisten daar hebben vooral een passie voor Fantasy art. Hier blijf ik ook dicht bij mezelf en verdiep ik me weer verder in de portretkunst. Op dit moment ben ik bezig met een portret van Willy Nelson, één en al rimpels. Zo’n fijne karakteristiek kop. Geweldig om te doen. Airbrush is in de kunstwereld een ondergeschoven kindje, maar als je iets heel moois wilt maken, dan is het een behoorlijk lastige techniek.Ook hier werk je met lagen en ik denk dat ik met een airbrush portret langer bezig ben dan met olieverf. Overigens vind ik olieverf echt magnifiek. ”
Willie Nelson in airbrush en Keith Richards in airbrush
Ook haar oudste dochter Floor (19) is een creabea. Floor volgt de opleiding Fashion Design aan ArtEZ in Arnhem. Deze out-of-the-box opleiding staat in contrast met het restaureren van Oude Meesters maar illustreert op een aardige manier het kunstzinnige spectrum waar Esther en haar dochters zich momenteel in begeven. In haar jeugd ging Esther zelden of nooit naar musea, maar nu geniet ze met volle teugen met haar man en twee dochters. Als het coronawise weer een beetje kan, wil zij graag naar het Mauritshuis. De coronatijd is voor iedereen een lastige tijd, maar is soms een weldaad voor museumbezoek. Nog niet zo lang gelden heeft ze de Mona Lisa nog in het Louvre (Parijs) bezocht: ,,Dat was wel prettig want je werd in een rij langs het schilderij gevoerd en je kon op je gemak kijken en fotograferen in plaats van je verdringen tussen de menigte die allemaal tegelijkertijd een glimp van dit prachtige schilderij willen zien.’’
Haar andere hobbies zijn hardlopen en lezen. ,,Ik probeer 2 à 3 keer per week 8-10 km. Ik lees graag kunstboeken zoals nu De Eeuwigheid Verzameld over het leven van Helene Kröller-Müller (1869-1939), literaire thrillers en In Italië las ik Schilderslief van Simone van der Vlugt over de minnares van Rembrandt. Geen aardige man die Rembrandt. Qua muziek houd ik enorm van de muziek van de Amerikaanse blues singer/songwriter Keb’mo, maar schilderen (maar ook mijn normale werk) doe ik weer in complete stilte.”
Wat zou je willen doen na de Oude Meesters?
,,Tja, wat wil ik eigenlijk niet;) Ik zou nog heel graag willen leren vergulden. Daarnaast vind ik de tekenopleiding, die BM aanbiedt ook wel heel erg interessant. Maar dan bepaalde onderdelen: real life portret en modeltekenen. Hier kom ik thuis nooit aan toe. Stillevens en landschappen zijn niet zo heel erg mijn ding. En ei-tempera op een groot doek in plaats op de kleine panelen lijkt me ook een uitdaging die ik nog eens aan wil gaan.”
Opmerking. Esther is overigens niet de enige Esther de Heer. Er bestaat nog een Esther de Heer die Grafisch Vormgever is, en om het compleet te maken ook nog een beeldend kunstenaar Esther de Heer met als specialisatie olieverfschilderijen in speciale tinten. Afijn om elke verwarring te voorkomen, BM’er Esther de Heer woont in Groenlo!
